GIS analiza uticaja požara na vegetaciju korišćenjem NDVI: Studija slučaja Specijalnog rezervata prirode „Carska Bara”, Srbija

Apstrakt

 Uvod: Požari u zaštićenim područjima dovode do oštećenja i uništenja vegetacije, kao i do ugrožavanja života životinjskih vrsta. U požaru koji se desio u neposrednoj blizini Specijalnog 
rezervata prirode (SRP) i Ramsarskog područja „Carska bara”, kod Zrenjanina (severna Srbija) 15. oktobra 2018. godine zahvaćeno je oko 800 ha, od čega je deo obuhvatio severoistočne prostore ovog zaštićenog područja.

 Cilj: Cilj rada je proučiti koji su delovi SRP-a najintenzivnije bili zahvaćeni požarom, te time proširiti znanje o uticaju ovog požara na zaštićeno područje, kao i proučiti koji su procesi doveli do nastanka požara.

 Materijal i metode:  Sentinel-2A satelitski snimci od pre (14. oktobar 2018.) i posle (29. oktobar 2018.) požara korišćeni su u analizi. U programu QGIS 3.40 satelitski snimci su isečeni po granicama zaštićenog područja. NDVI (Normalized Difference Vegetation Index) predstavlja indikator zelenila i zdravlja vegetacije. Računa se kao odnos razlike i zbira reflektovanog zračenja u bliskom infracrvenom (NIR, Sentinel-2A Band 8) i crvenom (RED,Sentinel-2A Band 4) spektralnom opsegu. Veće vrednosti predstavljaju zdraviju i gušću vegetaciju. Oduzimanjem vrednosti NDVI pre i posle požara, dobija se dNDVI (differenced NDVI), koji pokazuje koji prostori su bili najintenzivnije zahvaćeni požarom.

 Rezultati: Analiza pokazuje da je 1,88% teritorije SRP-a bilo zahvaćeno požarom veoma visokog intenziteta, a još 5,92% visokog intenziteta. Ostale površine mogu se smatrati neizgorelim. Iako postoje promene u vrednostima NDVI između dva satelitska snimka, one su uglavnom rezultat fenoloških promena koje se prirodno javljaju u jesenjem periodu.

 Zaključak: Požari u Srbiji najčešće se javljaju kao posledica paljenja poljoprivrednih površina. Trebalo bi unaprediti brzinu reagovanja hitnih službi u periodima najintenzivnijih požara, naročito u blizini zaštićenih područja, koja su najranjivija u hazardnim situacijama.