Analiza pristupačnosti zdravstvenih ustanova na teritoriji Opštine Bujanovac

Apstrakt

Uvod: Pristupačnost zdravstvenih ustanova predstavlja ključni indikator funkcionalnosti sistema javnog zdravlja, a njeno prostorno sagledavanje omogućava donošenje zasnovanih odluka u planiranju zdravstvene mreže. Opština Bujanovac, kao pogranična i pretežno ruralna teritorija na jugu Srbije, suočava se sa izraženim infrastrukturnim i demografskim izazovima koji mogu uticati na kvalitet i dostupnost zdravstvenih usluga.

 Cilj: Cilj ovog istraživanja je da se, primenom metoda geografskih informacionih sistema (GIS), izvrši sveobuhvatna procena prostorne dostupnosti zdravstvenih ustanova na teritoriji opštine, identifikuju kritične zone sa otežanim pristupom i definišu preporuke za unapređenje prostorne pokrivenosti zdravstvenom zaštitom.

 Materijal i metode: Metodološki okvir podrazumeva integraciju vektorskih i rasterskih podataka (administrativne granice, mreža naselja, putna infrastruktura, lokacije zdravstvenih objekata, demografski pokazatelji i digitalni model reljefa) i primenu metoda mrežne analize. Izrađene su zone vremenske dostupnosti (5, 10 i 15 minuta vožnje) od najbliže zdravstvene ustanove, uz analizu njihovog preklapanja sa prostornom raspodelom stanovništva. 

Rezultati: Rezultati ukazuju na to da značajan broj naselja, naročito u brdsko-planinskim predelima, ostaje izvan optimalnih vremenskih zona pristupa. Na osnovu dobijenih nalaza, predložene su intervencije koje uključuju uspostavljanje dodatnih ambulanti, implementaciju mobilnih zdravstvenih timova i unapređenje saobraćajne povezanosti, čime bi se smanjile prostorne nejednakosti u pristupu zdravstvenoj zaštiti. 

Zaključak: Istraživanje potvrđuje da GIS metodologija pruža pouzdan i efikasan instrument za kvantitativnu i vizuelnu procenu pristupačnosti, te da može značajno doprineti strateškom planiranju i optimizaciji zdravstvene mreže na lokalnom nivou.